YMA SUMAC (İNKA PRENSESİ): Sesi 5 oktav aralığındaydı, bu ses yelpazesine sahip çok az şarkıcı gelip geçti bu dünyadan… Daha da şaşırtıcısı hiç eğitim almamıştı, hatta ve hatta notaları bile okuyamadığını söylerlerdi… 13 Eylül 1922’de Peru’nun kuzeyindeki Ichocan şehrinde başlayıp, 1 Kasım 2008’de Los Angeles’te son bulan uzun bir yaşamı oldu. 1955’te, en aktif olduğu dönemlerde ABD vatandaşlığına geçti. Annesinin kızlık soyadının İnka Krallarından Atahualpa ile aynı olması ona “İnka Prensesi” yakıştırması yapılmasına sebep verdi, oysa belki de “Queen of Exotica” daha da güzeldi.
Şarkılarını Peru yerli dili olan Quechua ve İspanyolca olarak söylerdi. İtalya turnesine gittiğinde ise aslında yoruma çok da açık olmayan aryaları başarıyla söylediğinde dakikalarca ayakta alkışlandı. Kulise kendisiyle görüşmeye giden dönemin ünlü bir sopranosu, ondan kendi müziğine derhal geri dönmesini istedi, eğer opera söylerse kendisiyle rekabet edecek tek bir kişinin kalmayacağını eklemeyi de unutmadı…!
CHABUCA GRANDA: 3 Eylül 1920’de bakır madenlerinin bol olduğu Apurimac bölgesinde başlamıştı güzel hayatı… 12 yaşında Kız Okulunun korosunda şarkı söylemeye başladı. İyi bir soprano olmasına rağmen, müziğinden çok Lima’nın Katolik cemaati içinde bir skandal olarak görülen boşanmasıyla gündeme oturmuştu. Aslında bestekarlığı daha da iyiydi ve çalışmaları genel olarak Vals Criollo tarzındaydı. Bu vals türünün ilk örnekleri İspanyollar tarafından Güney Amerika kıtasına koloniyel dönemde tanıtılmıştı. 1900lerin başlarında, Güney Amerika’da doğmuş Avrupa Kökenli (criollo) kişiler tarfından kendi zevklerine göre adapte edilmişti. 1940larda bu tarzın tüm Güney Amerika’da tanınmasına Granda önayak olmuş ve zamanla bu tarza Afro-Peru ritmleri ekleyerek kendi özgün stilini yarattı. Afro-Peru ritmleri o dönemde ayırımcılık yüzünden pek “yüksek sanat” mertebesinde görülmese de, Peru müziğini zenginleştirmiş olduğu asla gözardı edilemezdi…! 1983’te Miami’de yumdu gözlerini hayata…
Not: Şahsımı derinden etkileyen “Cardo o Ceniza” adlı bestesi bir diğer büyük folk şarkıcısı Şilili Violeta Parra anısınadır… Parra, İsviçreli flütçü Gilbert Favre ile büyük bir aşk yaşamış ve duygularını Granda ile paylaşmıştır. Bu flütçü Parra’yı terk ettiğinde ise acıya dayanamayan şarkıcı intahar etmiştir(1967)… Violeta Parra’nın müzik dünyasına kazandırdığı “Gracias a la Vida” adlı muhteşem şarkı tüm Güney Amerika halkları tarafından hala çok sevilerek söylenmektedir.
LUCHA REYES: Ülkesinde o kadar çok seviliyor ki, Peru milliyetçiliğinin bir simgesi haline gelmiş adeta...! Kısacık ve acı dolu bir yaşamı olmuş 1936-1973 yılları arasında. Afro-Peru karışımının gururlu örneklerindenmiş… Lima’nın fakir mahallelerinden birinde 16 kardeşten biri olarak açmış hayata gözlerini. Ve hayatının geri kalanı da söylediği şarkılar gibi yürek burkan tondan devam etmiş… Kendini en sonunda kör bırakan diyabet hastalığı, kalp sorunları, dayanılmaz acılar, kendi kendini yok etme isteği ve en sonunda kaçınılmaz olarak gelen “ölüm”… Şarkıcı ölmeden önce ünlü Perulu bestekar Pedro Pechuca’dan “Mi Ultima Cancion”(Son Şarkım) adlı besteyi yazmasını istemiş… 30 Ekim 1973’te ölümünden bir gün önce ünlü bir radyo programında gözlerinde yaşlarla söylediği son şarkı olmuş “Mi Ultima Cancion”…
EVA AYLLON: Asıl adı Eva değil, o da birçok sanatçı gibi gerçek adını kullanmıyor sahnede. Kendisine 3 yaşından itibaren şan dersleri veren ananesinin adını seçmiş sahne adı olarak Maria Angelica, ülkesinin yaşayan belki de en önemli Afro-Perulu şarkıcısı… Daha küçük bir çocukken okul yarışmalarında şarkı söylemeye başlamış ve zamanla “Criolla” müziğinin en önemli yorumcularından biri haline gelmiş. 20’nin üzerinde plak yapmış bugüne kadar ve 3 defa Latin Grammy ödülüne aday gösterilmiş. 1956 yılında doğan şarkıcı hala turneye çıkmakta ve New Jersey’de iki çocuğuyla birlikte yaşamakta.
SUSANA BACA: Peru’nun yaşayan efsanesi, Afro-Perulu şarkıcılarından Susana Baca iki defa Latin Grammy ödülünü kazanmıştır. Tarzı geleneksel müzikle güncel müziği ustalıkla birleştirir. Grubunda yerli Peru enstürmanlarını kullanan müzisyenleri vardır ve besteleri birçok Latin Amerikalı şairin katkılarıyla zenginleştirilmiş, şiirsel formdadır. Sanatçı 2011 Temmuz’unda Peru Başkanı seçilen Ollanta Humala tarafından Kültür Bakanı olarak atanmıştır ve bağımsız Peru’nun tarihinde ilk “siyahi” bakan olmuştur. Lima’nın sahil banliyölerinden birinde 1944 yılında doğmuştur.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder